Na onze 24 dagen Myanmar zijn Maarten en ik toch blij om terug in Bangkok te zijn, back to civilization! Myanmar heeft veel indrukken nagelaten en we nemen ruim de tijd om alles te laten bezinken in het comfort van een schone slaapkamer met goeie bedden, goedkope fruitslaatjes om de hoek, straatstalletjes met heerlijke Thaise keuken en last but not least: THE WINE CONNECTION! Bij onze eerste passage door Bangkok begin december spreken we af met Jozefien (dochter van een vriendin van mijn mama) die in Bangkok op uitwisseling is en zo lief is om wanneer ze naar huis gaat onze laatste overblijvende Indische cadeautjes mee te transporteren! Ze is ook zo lief om ons de onbetaalbare tip te geven om langs te gaan bij bovenvernoemd, capital letters, voornamelijk door expats gefrequenteerde zaakje. And boy was she right! Op zich is The Wine Connection niets bijzonders, zet dit concept in het midden van Brussel en het is leuk maar zal niet bijzonder opvallen tussen de talloze andere opties die je daar kan terugvinden. Mààr. Voor 2 mensen die graag genieten van de klein dingen in het leven, al 5 maanden van huis weg zijn in landen waar de keuken en drankgewoonten danig verschillen van thuis, die af en aan luidop dagdromen over de heerlijke gerechtjes van respectievelijke oma's, mama's en vaak bezochte Belgische restaurantjes en bovendien niet het budget hebben om in elk land de dure, Westerse eetgelegenheden op te zoeken is zo'n Wine Connection in Bangkok een GODSGESCHENK! Op woensdag kan je daar namelijk voor de semi-luttele prijs van 349 Thai bhat tussen 18u en 20u30 zoveel wijn en tapas drinken als je maar op kan. Challenge accepted! Het duurt anderhalf uur om er in het spitsuur van Bangkok met bus en skytrain te geraken but no matter! We zijn overgelukkig wanneer we aankomen! We zijn merkbaar underdressed in onze reiskloffies en op zo'n momenten mis ik mijn kleerkast en ben ik jaloers op de meisjes die niet moeten rondhossen met rugzak, van ijskoud naar gloeiende hitte gaan, hikes doen in de bergen en zich hierop bijgevolg ook niet vestimentair moeten voorbereiden met een rugzak vol fashion-faux-pas. Ik bedwing mijn neiging om er eentje te tackelen en mij haar pumps toe te eigenen en schuif netjes aan in de rij voor een glaasje wijn en om mijn kleine bordje toch lichtjes gegeneerd vol te laden in een precair opgestapelde berg van tapas. Hey, you never know, misschien is het dadelijk op? Dat blijkt een ongegronde vrees dus Maarten en ik besluiten om onze aandacht dan maar te richten op de bar. Voor we het weten is het 20u30 en zetten we licht aangeschoten en met mooie herinneringen aan lookbroodjes, zongedroogde tomaatjes, spinaziequiche, gehaktballetjes in tomatensaus, rundsvlees met zwarte olijven, gegrilde paprika, heerlijk scherpe, oude kaas, patatas bravas en minipizzas opnieuw koers naar ons hostal.
Enkele dagen na onze aankomst in Bangkok is het Chinees Nieuwjaar en aangezien Bangkok de grootste in het buitenland wonende Chinese gemeenschap ter wereld heeft hopen we dat het een knalfeest wordt! Het is heel gezellig en mooi, maar het is geen knaller, noch letterlijk, noch figuurlijk... Alle straten zijn mooi verlicht met Chinese, rode lampionnetjes maar het feestgewoel dat Maarten had gezien met Chinees Nieuwjaar in China was er niet echt. We krijgen wel een andere zeldzaamheid te zien, namelijk niet 1 maar zelfs 2 Thaise prinsessen! Zo blij als iedereen was met Bumibol's verjaardag begin december, zo braaf en stil staat iedereen op de stoep te wachten wanneer prinses 1 met veel bombarie en bodyguards komt aangesnord in een rode Mini om de Chinese tempel te bezoeken en opnieuw bij gelegenheid 2 wanneer op enkele minuten de ganse hoofdstraat leegloopt op eenvoudig verzoek, iedereen netjes achter de dranghekken blijft staan en hoogstens 'Lang Leve de Prinses!' roept wanneer prinses 2 in een soortement Pausmobiel voorbij komt gereden. Geen gejuich. Geen applaus. Geen handkusjes van de beider prinsessen (respectievelijk 57 en 59 jaar oud, had ik om de één of andere reden niet verwacht:)) noch een erg koninklijke outfit... Een vormeloze beige broek en een rood oversized poloshirt is wat ze aanhebben. Waar Filip nog kan leren van Bumibol's PR kunnen de prinsessen hier wel wat leren van Mathilde's stylish looks... Los daarvan struinen we wat rond, spelen we buffetje bij de verschillende eetstandjes, zien we vreemd genoeg ontzettend veel gepofte-kastanje-verkopers en vragen we overal of er geen vuurwerk of toch tenminste een draak komt! Maar niemand kan het ons zeggen... We druipen dan maar af en zetten de volgende dag koers naar Isan!
Isan is de minst bezochte provincie van Thailand in het oosten, bij de grens met Laos. Een derde van de bevolking van Thailand woont hier en momenteel zijn ze een belangrijke factor in de verkiezingen, gezien ze de grootste electorale groep zijn die bovendien en masse stemt voor de huidige eerste minister die dreigt afgezet te worden. Volgens de oppositie – die nog steeds actie voert in Bangkok – zijn de hoge prijzen die de Thaise regering betaalt aan de rijstboeren van Isan (veel hoger dan de wereldprijs voor rijst!) namelijk geen steunmaatregelen van de regering maar eenvoudigweg het afkopen van stemmen. Wanneer we aankomen in Isan zullen we merken dat politiek er geen al te grote rol speelt. Mensen zijn vooral bezig met een hogere levensstandaard te verkrijgen dan voordien. En dat is het zowat...
Waarom reizen we helemaal tot daar? Omdat we sowieso op weg zijn naar Laos én omdat Maarten Kris kent, een 34-jarige Limburger die al jaren het grootste deel van zijn tijd in Thailand spendeert en daar nu ook definitief woont sinds 10 maanden, in Bantoeng – Isan meerbepaald. In die tijd heeft hij een camping opgezet in zijn tuin en wij worden zijn eerste gasten! We nemen de bus naar Kalasín, provinciehoofdstad, waar Kris ons met zijn vriendin Oui en haar 15-jarige nichtje Pai (het liefste kind ooit!) staat op te wachten in de pick-up. We gaan nog even shoppen in de supermarkt en op de markt want die zijn er niet in Bantoeng en vertrekken dan richting het dorpje! Een eindje over de weg en dan een heel stuk tussen de rijstvelden: super! Kris' huis ligt wat afgelegen van het centrum van het dorp en is echt heel vet! Vooraan heeft hij een vijftal tentjes aan de ene kant en een groot rieten 'dak' aan de andere kant met daaronder een lange tafel en hangmatten. Achteraan is er zijn huisje met een buitenkeuken rechts en links wasruimte, toilet en douche. Alles is mooi versierd met lichtjes en ziet er echt gezellig uit! Er zijn wat vriendinnen van Oui uit het dorp langsgekomen en samen maken ze een heerlijk gerechtje klaar! Kris vertelt ons dat ze blij zijn om te komen helpen, veel gebeurt er niet in het dorp en 2 buitenlanders die komen kamperen is dan een hele belevenis :) We drinken en kletsen wat en gaan dan slapen na een lange dag van onderweg zijn... De volgende ochtend zien we pas écht hoe mooi de omgeving is! Het plaatsje nodigt echt uit tot nietsdoen: heerlijk :) Routine van onze dagen in Isan: Maarten maakt fruitsla als ontbijt, Kris serveert een écht en heerlijk koffietje en we installeren ons in de hangmatten waar we niet meer uitkomen tenzij het écht hoogstnoodzakelijk is... De enige échte activiteiten in Bantoeng zijn jammer genoeg afgeschaft: het team ladyboys dat elke dag in het dorp kwam volleyballen voor geld is ermee opgehouden nadat het team van het dorp een goeie speler had gevonden en ze dus niet zo makkelijk meer winst konden opstrijken... En de hanengevechten waar Oui's opa een enthousiaste deelnemer van is zijn afgeschaft omwille van de verkiezingen. Die hier overigens geheel geruisloos passeren. Er wordt niet betaald deze keer (normaalgezien is het 3000 bhat per stem, een fortuin hier!) dus bijgevolg gaat ook niemand stemmen... Maar gelukkig zijn de activiteitjes die we wél doen minstens even leuk! Wandelingetje door het dorp, nachtelijke documentairesessies op Kris' gigantische flatscreen, fietstochtje door de rijstvelden, talloze spelletjes Carcasonne (zalig spel!), bezoek aan de animistisch/boeddhistische bostempel, een 'nachtwandeling' waarbij we op de weg ernaartoe van de vele honden beschermd worden door Oui met enorme stok in de hand op de scooter met haar vriendinnen en waar we ter plaatse al wandelend tussen de rijstvelden worden aangevallen door honderden muggen (iets minder chill, maar toch leuk :)) en met de scooter naar de markt 2 dorpen verder om alle ingrediënten te halen voor internationale barbeque! Maarten doet de traditionele, Oui en Pai nemen de Thaise voor hun rekening, zijnde een pot vuur met daarop een metalen ding met in het midden een bol vlak om het vlees op te laten garen en daarrond een uitsparing met bouillon waar je je groentjes en noedels in kan deponeren voor een soepje! Ingenieus? Ow ja! Verder leren we hier Het Thaise Dorp kennen. Leerrijk was het zeker! Heel erg crazy ook. 's Ochtends doen de lokale alcoholiekers hun ronde van het dorp, waar ze bij elk huis shotjes gaan scoren. De lokale vorm van opvang, om erger te voorkomen en nog enige sociale controle te kunnen uitvoeren. De betonnen irrigatiekanalen voor de rijstvelden moeten elk jaar herlegd worden. Waarom? Omdat ze op regelmatige basis 's nachts stukgeslagen worden, teneinde de visjes die zich in de gaten in het beton verschuilen te kunnen vangen en zo 300 bhat wordt uitgespaard voor proteïnerijk voedsel. De regering zou meer uitsparen met het dorp jaarlijks een paar vissen te schenken in plaats van telkens de betonnen kanalen te herleggen, maar wie ben ik? 'Relatie' en 'seksuele oriëntatie' zijn rekbare begrippen. Vrouwen huwen met mannen en hebben nadien een relatie met een vrouw. Mannen huwen met vrouwen en laten zich toch betalen voor seksuele dienstverlening aan andere mannen. Vrouwen en mannen huwen en hebben elk hun respectievelijke occasioneel bezochte minnaars en minnaressen. Ladyboys zijn een aanvaard fenomeen en vragen hieromtrent worden met een frons beantwoord. Waarom al die vragen? Ladyboys zijn toch gewoon ladyboys? We leren ook het fenomeen tomboys kennen. De omgekeerde variant van een ladyboy en nieuw voor ons! Het is een perfect aanvaardbare manier om als vrouw de kost te verdienen door naar Bangkok te trekken in afwachting van het vinden van een Westerse man die vervolgens in je onderhoud voorziet. En dat van je familie. Naar school gaan tot je 18e heeft geen zin, haast niemand doet dit dan ook. Je mag de tempel enkel betreden als er een monnik aanwezig is, anders zouden de geesten wel eens boos kunnen worden. Dieren die je op verscheidene plaatsen tegenkomt na een bezoek aan de bostempel zijn de geesten die je volgen en op je neerkijken. Als je praat over gevaarlijke dieren, kom je er waarschijnlijk één tegen (en dat gebeurt dan nog ook!). Als je gaat samenwonen met je man in een huis kan je maar beter een rode T-shirt aan de poort hangen, anders komt een vrouwelijke geest hem stelen (en inderdaad, we zien geen enkel huis zonder tenminste een rood vodje aan de poort,...). De dorpsomroeper laat iedereen bij wijze van luidspreker dagelijks om 5u weten welke nieuwtjes er zijn: wegenwerken dan wel dorpsfeesten waarbij wordt aangemaand om niet teveel te drinken. En als er dan toch teveel wordt gedronken (waar ik ons ganse reisbudget op zou durven verwedden) om dan toch goed voor mekaar te zorgen! Wat met 'goed zorgen' bedoeld wordt is ons niet duidelijk. Alcohol vervangen door water? Meisjesharen omhoog houden bij het ledigen van de maag? Vrienden naar huis dragen? Of antwoord d., all of the above? Geestelijken en hun interesse in hun te jonge medemens valt trouwens ook hier voor, alleen wordt het allemaal wat opportunistischer opgenomen. Een plaatselijke 18-jarige jongen verzorgt de noden van één van de plaatselijke monniken. Tegen betaling, dat spreekt. Al die dingen maken deel uit van Het Thaise Dorp. Onze politiek correcte ballon wordt netjes doorprikt door hun harde en überflexibele realiteit. To eat or be eaten. Na deze hoogst interessante passage door een minder evident stukje Thailand verlaten we de gastvrije thuis bij Kris en Oui en reizen af naar Ubon Ratchathani, vlakbij de grens met Laos. De volgende dag maken we voor de eerste keer in levende lijve kennis met baksheesh en ik kan niet zeggen dat het aangenaam was. Eigenlijk hebben we gewoon al veel geluk gehad dat we hier nog niet eerder mee te maken hadden en op zich hebben we dan nog een zachte introductie gehad. We nemen 's ochtends een bus rechtstreeks van de laatste Thaise stad voor de grens naar de eerste Laotiaanse stad na de grens. We krijgen ons exit-stempeltje aan Thaise zijde en moeten dan door een tunnel naar Laos. Alwaar we netjes ons visum betalen aan balie n°1 en vervolgens zonder 200 Thai bhat extra aan balie n°2 ons paspoort niet terug krijgen. Say what? De bus staat te wachten en deze hadden we niet zien aankomen. We laten onze koppigheid en drang tot onderhandelen varen, betalen ons leergeld en rijden door naar Pakse, onze eerste halte in Laos!
Laos, jij kleine landje gesandwicht door supermachten, beurtelings platgelopen door de ene dan wel andere buur met als gevolg een enigszins gereserveerde natuur! Het doet me denken aan een ander klein landje, zo ergens in het midden van Europa, gesandwicht door supermachten, beurtelings platgelopen door de ene dan wel andere buur met als gevolg een enigszins gereserveerde natuur. Wij hadden dan weer wél het geluk om niet stiekem platgebombardeerd te worden met clusterbommen door de Verenigde Staten in zijn strijd tegen het communisme in Zuid-Oost-Azië. Dat is wel zo makkelijk als je in het heden vrijuit wil rondlopen zonder nog steeds te ontploffen door overgebleven explosieven. En we hadden daarna ook geen decennialang durende burgeroorlog, opnieuw gesponsord door het grote land aan de overkant. Ze hebben hier wel beter weer. Dat dan weer wel.
Enfin, van toeristen en reizigers hadden we niets dan positieve verhalen gehoord! Laotianen zijn superchill en supervriendelijk, Laos is supergoedkoop. Alleen de Portugese André, één van de vrienden van Eric waarmee we Nieuwjaar vierden in Chiang Mai geeft ons the cold harsh truth na zijn 'visa-run' naar Laos in december. Hij vond er maar niks aan. “They are lazy, the food sucks, they make you pay to breath, I hated it!” We geven hem niet over de hele lijn gelijk, maar the times they have indeed sadly a-changed... Het onbevangen plaatje dat ze ons schetsten is niet meer, daarvoor zijn er al teveel enthousiastelingen naar Laos afgezakt. Vriendelijk zijn ze wel nog en chill heel zeker, dat is een feit! De keren dat we zélf moeten gaan zoeken naar de eigenaar van een hostal, restaurant of winkel zijn talrijker dan diegene dat we de persoon in kwestie effectief aldaar aantreffen. En àls ze er dan zijn gebeurt het nog altijd dat jij op hen moet afstappen in plaats van omgekeerd. Ze weten alleszins hoe het 'op het gemak' aan te pakken :) Over het algemeen is Laos ook effectief duurder dan Thailand maar dat allemaal gezegd zijnde: het is nog altijd een supermooi land!
Aan Pakse hoef ik niet veel woorden vuil te maken, we gebruiken het stadje voornamelijk als basis om het zuiden te verkennen. Wapenfeit 1: tripje naar de 4000 eilanden op de Mekong in het uiterste zuiden van Laos, vlakbij de grens met Cambodja. Niet het idyllische plaatje dat we ons hadden voorgesteld maar wel heel mooi: we maken een fietstochtje door het prachtige jungle-achtige bos van Don Khone en maken voor de eerste keer kennis met de positieve gevolgen van Franse bezetting, die dachten hier hun slag te slaan door stelselmatig alle landen rondom de Mekong te koloniseren teneinde de meest efficiënte handelsroute met China te bemachtigen: mislukt! Wat zijn die positieve overblijfselen? Baguettejes! Na 2 dagen daar trekken we opnieuw naar Pakse en huren we een semi-automatic om een tochtje te maken op het Bolavenplateau. Het Bolavenplateau met hoogtes van tussen de 1000 tot 1350 m was voor de Fransen wat de 'high stations' in India en Birma voor de Engelsen waren: een ontsnappingsroute uit de hitte én een mogelijkheid om voor de Britten in India thee dan wel voor de Fransen in Laos koffie te planten. And so they did! Het plateau wordt bovendien doorkruist door verschillende rivieren die het plateau ook weer moeten verlaten. Gevolg: er zijn ontzettend veel watervallen! We cruisen 3 dagen rond op het plateau en maken een grote loop met verschillende haltes bij de talloze watervallen waar we al dan niet een dipje in nemen: leuk! Waar we verbleven was ook tof: de eerste was een homestay die mogelijk de goedkoopste plaats zal zijn waar we óóit zullen verblijven aan 1 euro en 36 cent voor 2 personen. Ze serveerden bovendien enorme porties eten waar dan ook iedereen in de wijde omtrek op afkwam. Gevolg: een volle tafel gonzend van leuke conversaties tot 's avonds laat waarbij onze dichtstbijgezeten medegasten Lina (Zweden) en Horatio (Uruguay) waren die mekaar 5 jaar geleden hadden leren kennen in een hostal in Colombia, en Giuseppe en Giuliana uit Italië, 64 en 62 jaar oud en 2 maanden aan het rondtrekken in Laos :) De tweede slaapplaats is iets avontuurlijk en neemt best wat tijd in beslag om te vinden. Een uur over een weg in constructie vol kranen die boven ons nietig scootertje lustig doorzwaaien, de linkse afslag vinden 'bovenaan een heuvel met wat huizen' waar een zatlap net uit de bar komt gevallen (heel letterlijk) en ons de naam van het hostal toelispelt, 7km een hotsende botsende zandweg op waar we in omgekeerde richting Pierre en Céline (25j, Frankrijk) tegenkomen die op zoek zijn naar hetzelfde hostal om uiteindelijk toch, na 3km en nog 2 afslagen in smalle paadjes met vers weggehakt loof om de weg vrij te houden, terecht te komen bij een heuvelrug met een verzameling bamboe bungalows. We treffen er enkel 2 tieners aan die niet de minste interesse vertonen in onze aanwezigheid. We kunnen hen er toch toe bewegen een bungalow te openen (moeilijk om uit te leggen met handen en voeten!) en na een halfuurtje zoeken komt er een zakje sleutels te voorschijn. De bungalows stinken en zijn vuil maar het volgende dorp is nog 2u rijden verder, het gezelschap is sympathiek (Pierre en Céline, niet de 2 tieners) en de omgeving is prachtig dus we blijven! We wandelen rechts de vallei in naar 2 watervallen en wanneer we terug boven komen zijn de ouders gearriveerd, olé! De papa ziet eruit alsof je hem zou moeten uitleggen hoe dat werkt, water over je hoofd kletsen en een wit blokje over je huid wrijven tot ze enkele tinten verkleurt. Hij praat ook alsof het hoofdbestandeel van zijn dieet junglezwammen en zelfgebrouwen Lao-Lao zijn. De paar hersencellen die hun zonen lijken te hebben komen hoogstwaarschijnlijk voor 100% van hun mama. Arme vrouw. Ze kan wel goed koken! Het enige dat ze later die avond namelijk in huis blijkt te hebben zijn plakrijst en eieren... Dat komen we te weten omdat ze op elk ander item van de menulijst antwoordt met 'No, no have.'. Het zijn wel de lekkerste plakrijst met eieren die we ooit hebben gegeten! Echt, dat zeggen we zonder een vleugje sarcasme! Na onze ontmoeting met de eigenaars gaan we nog naar een derde waterval, we zijn nu toch bezig. Die blijkt iets minder makkelijk te bereiken dan de voorgaande twee. Het gaat met ons vieren over een supersteil 'zandpaadje' waarin trapjes zijn uitgeschupt voor kaboutervoetjes. Daarna wordt het leuker, de rest van de helling gaat aan 70% naar beneden over mul zand. Naar beneden wil zeggen dat je de zandglijbaan neemt om vervolgens hardhandig te landen op de granieten rotsen beneden de waterval. Daar hebben onze booties geen zin in, dus we plooien de omstaande bamboestengels om ze te gebruiken als klimtouwen. Halverwege komen we een boomstam tegen die daar niet hoort. We're not the first ones met de klimtechniek... Nat van het zweet (van de hitte, niet de schrik...) en met handen vol bamboesplinsters (de ergste splinsters OOIT want ze zijn ongeveer half zo dik als een mensenhaar...) komen we aan bij een superhoge en prachtige waterval! Gelukkig, want anders had ik wel even de moeite genomen om een dam te bouwen bovenop. Gedaan met die je-kan-me-alleen-maar-zien-door-bijna-je-nek-te-breken-waterval. Maar hij was dus prachtig. We zorgen ervoor dat we boven zijn voor het donker en eten dus plakrijst met omelet bij het licht van onze hoofdlampen want er is geen elektriciteit en blijven nog een paar uur zitten kletsen rond het kampvuurtje dat de vrouw heeft aangestoken. Gezellig! De volgende ochtend vertrekken we elk in omgekeerde richting weer verder en rijden Maarten en ik meteen door tot Champasak waar net Magha Puja aan de gang is, het grootste festival van Laos! We vermoeden dat de meeste actie 's avonds te beleven valt dus zoeken we ons een hostal dichtbij het terrein. We vinden een kamer bij een man die geen woord Engels verstaat, maar wel Duits. In ons beste Pfaff-Duits (sorry mevr. Verheyden, it has just been too long!) proberen we te onderhandelen over de hoge prijs van de kamer maar dat lukt niet. Het is een sympathieke pee, dus we gaan toch akkoord en blijven. De douche is een emmer naast het toilet maar na onze nacht in de vorige bungalow ziet die emmer er toch wel zeer aanlokkelijk uit. Fris gewassen trekken we naar het festival. Met 'grootste festival in Laos' moet ik even verduidelijken dat het meer weg heeft van de braderij in Herenthout dan Tomorrowland. Concept: U neme de graslanden rondom de ruïnes van de Khmertempel 'Wat Phou' in Champasak. U viert hier het einde van Boeddha's tijd in het klooster en de voorspelling van zijn dood. U zet hierop 5 podia neer waarop om 21u 's avonds de plaatselijke charmezangers een wervelende show neerzetten ('wervelend', als u uit een dorp met 20 inwoners komt en nog nooit enig concert hebt meegemaakt, waarschijnlijk is zelfs het concept 'radio' u onbekend) met vooraan 10 heupwiegende meisjes. U vult de wegen met eetstandjes (gegrilde kippenpoten op een stokje, gekookte eitjes met kippenembryo's in, gestoomde broodjes, maar gelukkig ook bamboestokjes met plakrijst en papayasalade,...) en de weides met spelletjes (teiltjes over flesjes gooien, ballonen doorprikken met dartspijltjes, lege bierflesjes rechtzetten met een metalen ringetje aan een visstok,...) en laat hierop een massa Laotianen los die de tijd van hun leven hebben. Tadaa! Hele dorpen komen van heinde en verre zittend in, op en hangend aan pick-ups hier naartoe en kamperen in tentjes of leggen zich gewoon te slapen op een zeiltje onder de sterrenhemel. Ongelooflijk! Het is een heel gezellige bedoening en hoewel we in de namiddag de olifantenparade en missverkiezing net missen zien we toch de vice-president van Laos :) 's Avonds gaat jammer genoeg de Muay Thai niet door maar er is wel schaduwtheater en de hele sfeer van het festival is best leuk dus we amuseren ons wel! Wanneer we met onze scooter terug aankomen in ons hostal is onze gastheer stevig beschonken en belooft hij ons 's ochtends een gratis noedelsoepontbijtje :) Ok! We krijgen een pintje Beerlao en watermeloen voorgeschoteld en horen dat hij tot de val van het Ijzeren Gordijn 4 jaar in de DDR heeft gewerkt, vandaar zijn Duits en voorliefde voor foute eightiesmuziek. Alles was goedkoop daar, vertelt hij ons nostalgisch, en de Duitse vrouwen rookten en dronken en droegen korte rokjes! Het moeten heerlijke tijden zijn geweest voor de lieve man. Daarna is hij teruggekomen naar Laos, is hij bij de politie gegaan en heeft hij dit hostal opgebouwd. De volgende ochtend vertelt hij ons tijdens ons noedelsoepje dat hij toch wel wat hoofdpijn heeft maar veel spijt lijkt hij er niet van te hebben :) Wij rijden terug naar Pakse waar we die avond de sleeper bus hebben naar Vientiane, de hoofdstad, waar we de volgende ochtend na een nacht heen en weer te rollen in onze slaaphokjes aankomen. Veel doen we niet in Vientiane: we gaan naar het totaal absurde maar heel coole Boeddhapark vol betonnen figuren die gemaakt lijken te zijn door iemand met een stevig LSD-probleem, we spelen kaartspelletjes, schuimen nachtmarkten af voor eten en kijken films in de movieroom met leuke mensen van ons hostal en we lopen opnieuw Lina en Horatio tegen het lijf en gaan een namiddagje terrassen. Next stop: Vang Vieng! Waar we een zalig en rustig hostal vinden op 10 minuutjes wandelen van het drukke centrum aan de overkant van de rivier waar ik nu deze blog zitten te typen in een lekker weertje, zalig! Het vervolg krijgt u in de volgende post :)
Enkele dagen na onze aankomst in Bangkok is het Chinees Nieuwjaar en aangezien Bangkok de grootste in het buitenland wonende Chinese gemeenschap ter wereld heeft hopen we dat het een knalfeest wordt! Het is heel gezellig en mooi, maar het is geen knaller, noch letterlijk, noch figuurlijk... Alle straten zijn mooi verlicht met Chinese, rode lampionnetjes maar het feestgewoel dat Maarten had gezien met Chinees Nieuwjaar in China was er niet echt. We krijgen wel een andere zeldzaamheid te zien, namelijk niet 1 maar zelfs 2 Thaise prinsessen! Zo blij als iedereen was met Bumibol's verjaardag begin december, zo braaf en stil staat iedereen op de stoep te wachten wanneer prinses 1 met veel bombarie en bodyguards komt aangesnord in een rode Mini om de Chinese tempel te bezoeken en opnieuw bij gelegenheid 2 wanneer op enkele minuten de ganse hoofdstraat leegloopt op eenvoudig verzoek, iedereen netjes achter de dranghekken blijft staan en hoogstens 'Lang Leve de Prinses!' roept wanneer prinses 2 in een soortement Pausmobiel voorbij komt gereden. Geen gejuich. Geen applaus. Geen handkusjes van de beider prinsessen (respectievelijk 57 en 59 jaar oud, had ik om de één of andere reden niet verwacht:)) noch een erg koninklijke outfit... Een vormeloze beige broek en een rood oversized poloshirt is wat ze aanhebben. Waar Filip nog kan leren van Bumibol's PR kunnen de prinsessen hier wel wat leren van Mathilde's stylish looks... Los daarvan struinen we wat rond, spelen we buffetje bij de verschillende eetstandjes, zien we vreemd genoeg ontzettend veel gepofte-kastanje-verkopers en vragen we overal of er geen vuurwerk of toch tenminste een draak komt! Maar niemand kan het ons zeggen... We druipen dan maar af en zetten de volgende dag koers naar Isan!
Isan is de minst bezochte provincie van Thailand in het oosten, bij de grens met Laos. Een derde van de bevolking van Thailand woont hier en momenteel zijn ze een belangrijke factor in de verkiezingen, gezien ze de grootste electorale groep zijn die bovendien en masse stemt voor de huidige eerste minister die dreigt afgezet te worden. Volgens de oppositie – die nog steeds actie voert in Bangkok – zijn de hoge prijzen die de Thaise regering betaalt aan de rijstboeren van Isan (veel hoger dan de wereldprijs voor rijst!) namelijk geen steunmaatregelen van de regering maar eenvoudigweg het afkopen van stemmen. Wanneer we aankomen in Isan zullen we merken dat politiek er geen al te grote rol speelt. Mensen zijn vooral bezig met een hogere levensstandaard te verkrijgen dan voordien. En dat is het zowat...
Waarom reizen we helemaal tot daar? Omdat we sowieso op weg zijn naar Laos én omdat Maarten Kris kent, een 34-jarige Limburger die al jaren het grootste deel van zijn tijd in Thailand spendeert en daar nu ook definitief woont sinds 10 maanden, in Bantoeng – Isan meerbepaald. In die tijd heeft hij een camping opgezet in zijn tuin en wij worden zijn eerste gasten! We nemen de bus naar Kalasín, provinciehoofdstad, waar Kris ons met zijn vriendin Oui en haar 15-jarige nichtje Pai (het liefste kind ooit!) staat op te wachten in de pick-up. We gaan nog even shoppen in de supermarkt en op de markt want die zijn er niet in Bantoeng en vertrekken dan richting het dorpje! Een eindje over de weg en dan een heel stuk tussen de rijstvelden: super! Kris' huis ligt wat afgelegen van het centrum van het dorp en is echt heel vet! Vooraan heeft hij een vijftal tentjes aan de ene kant en een groot rieten 'dak' aan de andere kant met daaronder een lange tafel en hangmatten. Achteraan is er zijn huisje met een buitenkeuken rechts en links wasruimte, toilet en douche. Alles is mooi versierd met lichtjes en ziet er echt gezellig uit! Er zijn wat vriendinnen van Oui uit het dorp langsgekomen en samen maken ze een heerlijk gerechtje klaar! Kris vertelt ons dat ze blij zijn om te komen helpen, veel gebeurt er niet in het dorp en 2 buitenlanders die komen kamperen is dan een hele belevenis :) We drinken en kletsen wat en gaan dan slapen na een lange dag van onderweg zijn... De volgende ochtend zien we pas écht hoe mooi de omgeving is! Het plaatsje nodigt echt uit tot nietsdoen: heerlijk :) Routine van onze dagen in Isan: Maarten maakt fruitsla als ontbijt, Kris serveert een écht en heerlijk koffietje en we installeren ons in de hangmatten waar we niet meer uitkomen tenzij het écht hoogstnoodzakelijk is... De enige échte activiteiten in Bantoeng zijn jammer genoeg afgeschaft: het team ladyboys dat elke dag in het dorp kwam volleyballen voor geld is ermee opgehouden nadat het team van het dorp een goeie speler had gevonden en ze dus niet zo makkelijk meer winst konden opstrijken... En de hanengevechten waar Oui's opa een enthousiaste deelnemer van is zijn afgeschaft omwille van de verkiezingen. Die hier overigens geheel geruisloos passeren. Er wordt niet betaald deze keer (normaalgezien is het 3000 bhat per stem, een fortuin hier!) dus bijgevolg gaat ook niemand stemmen... Maar gelukkig zijn de activiteitjes die we wél doen minstens even leuk! Wandelingetje door het dorp, nachtelijke documentairesessies op Kris' gigantische flatscreen, fietstochtje door de rijstvelden, talloze spelletjes Carcasonne (zalig spel!), bezoek aan de animistisch/boeddhistische bostempel, een 'nachtwandeling' waarbij we op de weg ernaartoe van de vele honden beschermd worden door Oui met enorme stok in de hand op de scooter met haar vriendinnen en waar we ter plaatse al wandelend tussen de rijstvelden worden aangevallen door honderden muggen (iets minder chill, maar toch leuk :)) en met de scooter naar de markt 2 dorpen verder om alle ingrediënten te halen voor internationale barbeque! Maarten doet de traditionele, Oui en Pai nemen de Thaise voor hun rekening, zijnde een pot vuur met daarop een metalen ding met in het midden een bol vlak om het vlees op te laten garen en daarrond een uitsparing met bouillon waar je je groentjes en noedels in kan deponeren voor een soepje! Ingenieus? Ow ja! Verder leren we hier Het Thaise Dorp kennen. Leerrijk was het zeker! Heel erg crazy ook. 's Ochtends doen de lokale alcoholiekers hun ronde van het dorp, waar ze bij elk huis shotjes gaan scoren. De lokale vorm van opvang, om erger te voorkomen en nog enige sociale controle te kunnen uitvoeren. De betonnen irrigatiekanalen voor de rijstvelden moeten elk jaar herlegd worden. Waarom? Omdat ze op regelmatige basis 's nachts stukgeslagen worden, teneinde de visjes die zich in de gaten in het beton verschuilen te kunnen vangen en zo 300 bhat wordt uitgespaard voor proteïnerijk voedsel. De regering zou meer uitsparen met het dorp jaarlijks een paar vissen te schenken in plaats van telkens de betonnen kanalen te herleggen, maar wie ben ik? 'Relatie' en 'seksuele oriëntatie' zijn rekbare begrippen. Vrouwen huwen met mannen en hebben nadien een relatie met een vrouw. Mannen huwen met vrouwen en laten zich toch betalen voor seksuele dienstverlening aan andere mannen. Vrouwen en mannen huwen en hebben elk hun respectievelijke occasioneel bezochte minnaars en minnaressen. Ladyboys zijn een aanvaard fenomeen en vragen hieromtrent worden met een frons beantwoord. Waarom al die vragen? Ladyboys zijn toch gewoon ladyboys? We leren ook het fenomeen tomboys kennen. De omgekeerde variant van een ladyboy en nieuw voor ons! Het is een perfect aanvaardbare manier om als vrouw de kost te verdienen door naar Bangkok te trekken in afwachting van het vinden van een Westerse man die vervolgens in je onderhoud voorziet. En dat van je familie. Naar school gaan tot je 18e heeft geen zin, haast niemand doet dit dan ook. Je mag de tempel enkel betreden als er een monnik aanwezig is, anders zouden de geesten wel eens boos kunnen worden. Dieren die je op verscheidene plaatsen tegenkomt na een bezoek aan de bostempel zijn de geesten die je volgen en op je neerkijken. Als je praat over gevaarlijke dieren, kom je er waarschijnlijk één tegen (en dat gebeurt dan nog ook!). Als je gaat samenwonen met je man in een huis kan je maar beter een rode T-shirt aan de poort hangen, anders komt een vrouwelijke geest hem stelen (en inderdaad, we zien geen enkel huis zonder tenminste een rood vodje aan de poort,...). De dorpsomroeper laat iedereen bij wijze van luidspreker dagelijks om 5u weten welke nieuwtjes er zijn: wegenwerken dan wel dorpsfeesten waarbij wordt aangemaand om niet teveel te drinken. En als er dan toch teveel wordt gedronken (waar ik ons ganse reisbudget op zou durven verwedden) om dan toch goed voor mekaar te zorgen! Wat met 'goed zorgen' bedoeld wordt is ons niet duidelijk. Alcohol vervangen door water? Meisjesharen omhoog houden bij het ledigen van de maag? Vrienden naar huis dragen? Of antwoord d., all of the above? Geestelijken en hun interesse in hun te jonge medemens valt trouwens ook hier voor, alleen wordt het allemaal wat opportunistischer opgenomen. Een plaatselijke 18-jarige jongen verzorgt de noden van één van de plaatselijke monniken. Tegen betaling, dat spreekt. Al die dingen maken deel uit van Het Thaise Dorp. Onze politiek correcte ballon wordt netjes doorprikt door hun harde en überflexibele realiteit. To eat or be eaten. Na deze hoogst interessante passage door een minder evident stukje Thailand verlaten we de gastvrije thuis bij Kris en Oui en reizen af naar Ubon Ratchathani, vlakbij de grens met Laos. De volgende dag maken we voor de eerste keer in levende lijve kennis met baksheesh en ik kan niet zeggen dat het aangenaam was. Eigenlijk hebben we gewoon al veel geluk gehad dat we hier nog niet eerder mee te maken hadden en op zich hebben we dan nog een zachte introductie gehad. We nemen 's ochtends een bus rechtstreeks van de laatste Thaise stad voor de grens naar de eerste Laotiaanse stad na de grens. We krijgen ons exit-stempeltje aan Thaise zijde en moeten dan door een tunnel naar Laos. Alwaar we netjes ons visum betalen aan balie n°1 en vervolgens zonder 200 Thai bhat extra aan balie n°2 ons paspoort niet terug krijgen. Say what? De bus staat te wachten en deze hadden we niet zien aankomen. We laten onze koppigheid en drang tot onderhandelen varen, betalen ons leergeld en rijden door naar Pakse, onze eerste halte in Laos!
Laos, jij kleine landje gesandwicht door supermachten, beurtelings platgelopen door de ene dan wel andere buur met als gevolg een enigszins gereserveerde natuur! Het doet me denken aan een ander klein landje, zo ergens in het midden van Europa, gesandwicht door supermachten, beurtelings platgelopen door de ene dan wel andere buur met als gevolg een enigszins gereserveerde natuur. Wij hadden dan weer wél het geluk om niet stiekem platgebombardeerd te worden met clusterbommen door de Verenigde Staten in zijn strijd tegen het communisme in Zuid-Oost-Azië. Dat is wel zo makkelijk als je in het heden vrijuit wil rondlopen zonder nog steeds te ontploffen door overgebleven explosieven. En we hadden daarna ook geen decennialang durende burgeroorlog, opnieuw gesponsord door het grote land aan de overkant. Ze hebben hier wel beter weer. Dat dan weer wel.
Enfin, van toeristen en reizigers hadden we niets dan positieve verhalen gehoord! Laotianen zijn superchill en supervriendelijk, Laos is supergoedkoop. Alleen de Portugese André, één van de vrienden van Eric waarmee we Nieuwjaar vierden in Chiang Mai geeft ons the cold harsh truth na zijn 'visa-run' naar Laos in december. Hij vond er maar niks aan. “They are lazy, the food sucks, they make you pay to breath, I hated it!” We geven hem niet over de hele lijn gelijk, maar the times they have indeed sadly a-changed... Het onbevangen plaatje dat ze ons schetsten is niet meer, daarvoor zijn er al teveel enthousiastelingen naar Laos afgezakt. Vriendelijk zijn ze wel nog en chill heel zeker, dat is een feit! De keren dat we zélf moeten gaan zoeken naar de eigenaar van een hostal, restaurant of winkel zijn talrijker dan diegene dat we de persoon in kwestie effectief aldaar aantreffen. En àls ze er dan zijn gebeurt het nog altijd dat jij op hen moet afstappen in plaats van omgekeerd. Ze weten alleszins hoe het 'op het gemak' aan te pakken :) Over het algemeen is Laos ook effectief duurder dan Thailand maar dat allemaal gezegd zijnde: het is nog altijd een supermooi land!
Aan Pakse hoef ik niet veel woorden vuil te maken, we gebruiken het stadje voornamelijk als basis om het zuiden te verkennen. Wapenfeit 1: tripje naar de 4000 eilanden op de Mekong in het uiterste zuiden van Laos, vlakbij de grens met Cambodja. Niet het idyllische plaatje dat we ons hadden voorgesteld maar wel heel mooi: we maken een fietstochtje door het prachtige jungle-achtige bos van Don Khone en maken voor de eerste keer kennis met de positieve gevolgen van Franse bezetting, die dachten hier hun slag te slaan door stelselmatig alle landen rondom de Mekong te koloniseren teneinde de meest efficiënte handelsroute met China te bemachtigen: mislukt! Wat zijn die positieve overblijfselen? Baguettejes! Na 2 dagen daar trekken we opnieuw naar Pakse en huren we een semi-automatic om een tochtje te maken op het Bolavenplateau. Het Bolavenplateau met hoogtes van tussen de 1000 tot 1350 m was voor de Fransen wat de 'high stations' in India en Birma voor de Engelsen waren: een ontsnappingsroute uit de hitte én een mogelijkheid om voor de Britten in India thee dan wel voor de Fransen in Laos koffie te planten. And so they did! Het plateau wordt bovendien doorkruist door verschillende rivieren die het plateau ook weer moeten verlaten. Gevolg: er zijn ontzettend veel watervallen! We cruisen 3 dagen rond op het plateau en maken een grote loop met verschillende haltes bij de talloze watervallen waar we al dan niet een dipje in nemen: leuk! Waar we verbleven was ook tof: de eerste was een homestay die mogelijk de goedkoopste plaats zal zijn waar we óóit zullen verblijven aan 1 euro en 36 cent voor 2 personen. Ze serveerden bovendien enorme porties eten waar dan ook iedereen in de wijde omtrek op afkwam. Gevolg: een volle tafel gonzend van leuke conversaties tot 's avonds laat waarbij onze dichtstbijgezeten medegasten Lina (Zweden) en Horatio (Uruguay) waren die mekaar 5 jaar geleden hadden leren kennen in een hostal in Colombia, en Giuseppe en Giuliana uit Italië, 64 en 62 jaar oud en 2 maanden aan het rondtrekken in Laos :) De tweede slaapplaats is iets avontuurlijk en neemt best wat tijd in beslag om te vinden. Een uur over een weg in constructie vol kranen die boven ons nietig scootertje lustig doorzwaaien, de linkse afslag vinden 'bovenaan een heuvel met wat huizen' waar een zatlap net uit de bar komt gevallen (heel letterlijk) en ons de naam van het hostal toelispelt, 7km een hotsende botsende zandweg op waar we in omgekeerde richting Pierre en Céline (25j, Frankrijk) tegenkomen die op zoek zijn naar hetzelfde hostal om uiteindelijk toch, na 3km en nog 2 afslagen in smalle paadjes met vers weggehakt loof om de weg vrij te houden, terecht te komen bij een heuvelrug met een verzameling bamboe bungalows. We treffen er enkel 2 tieners aan die niet de minste interesse vertonen in onze aanwezigheid. We kunnen hen er toch toe bewegen een bungalow te openen (moeilijk om uit te leggen met handen en voeten!) en na een halfuurtje zoeken komt er een zakje sleutels te voorschijn. De bungalows stinken en zijn vuil maar het volgende dorp is nog 2u rijden verder, het gezelschap is sympathiek (Pierre en Céline, niet de 2 tieners) en de omgeving is prachtig dus we blijven! We wandelen rechts de vallei in naar 2 watervallen en wanneer we terug boven komen zijn de ouders gearriveerd, olé! De papa ziet eruit alsof je hem zou moeten uitleggen hoe dat werkt, water over je hoofd kletsen en een wit blokje over je huid wrijven tot ze enkele tinten verkleurt. Hij praat ook alsof het hoofdbestandeel van zijn dieet junglezwammen en zelfgebrouwen Lao-Lao zijn. De paar hersencellen die hun zonen lijken te hebben komen hoogstwaarschijnlijk voor 100% van hun mama. Arme vrouw. Ze kan wel goed koken! Het enige dat ze later die avond namelijk in huis blijkt te hebben zijn plakrijst en eieren... Dat komen we te weten omdat ze op elk ander item van de menulijst antwoordt met 'No, no have.'. Het zijn wel de lekkerste plakrijst met eieren die we ooit hebben gegeten! Echt, dat zeggen we zonder een vleugje sarcasme! Na onze ontmoeting met de eigenaars gaan we nog naar een derde waterval, we zijn nu toch bezig. Die blijkt iets minder makkelijk te bereiken dan de voorgaande twee. Het gaat met ons vieren over een supersteil 'zandpaadje' waarin trapjes zijn uitgeschupt voor kaboutervoetjes. Daarna wordt het leuker, de rest van de helling gaat aan 70% naar beneden over mul zand. Naar beneden wil zeggen dat je de zandglijbaan neemt om vervolgens hardhandig te landen op de granieten rotsen beneden de waterval. Daar hebben onze booties geen zin in, dus we plooien de omstaande bamboestengels om ze te gebruiken als klimtouwen. Halverwege komen we een boomstam tegen die daar niet hoort. We're not the first ones met de klimtechniek... Nat van het zweet (van de hitte, niet de schrik...) en met handen vol bamboesplinsters (de ergste splinsters OOIT want ze zijn ongeveer half zo dik als een mensenhaar...) komen we aan bij een superhoge en prachtige waterval! Gelukkig, want anders had ik wel even de moeite genomen om een dam te bouwen bovenop. Gedaan met die je-kan-me-alleen-maar-zien-door-bijna-je-nek-te-breken-waterval. Maar hij was dus prachtig. We zorgen ervoor dat we boven zijn voor het donker en eten dus plakrijst met omelet bij het licht van onze hoofdlampen want er is geen elektriciteit en blijven nog een paar uur zitten kletsen rond het kampvuurtje dat de vrouw heeft aangestoken. Gezellig! De volgende ochtend vertrekken we elk in omgekeerde richting weer verder en rijden Maarten en ik meteen door tot Champasak waar net Magha Puja aan de gang is, het grootste festival van Laos! We vermoeden dat de meeste actie 's avonds te beleven valt dus zoeken we ons een hostal dichtbij het terrein. We vinden een kamer bij een man die geen woord Engels verstaat, maar wel Duits. In ons beste Pfaff-Duits (sorry mevr. Verheyden, it has just been too long!) proberen we te onderhandelen over de hoge prijs van de kamer maar dat lukt niet. Het is een sympathieke pee, dus we gaan toch akkoord en blijven. De douche is een emmer naast het toilet maar na onze nacht in de vorige bungalow ziet die emmer er toch wel zeer aanlokkelijk uit. Fris gewassen trekken we naar het festival. Met 'grootste festival in Laos' moet ik even verduidelijken dat het meer weg heeft van de braderij in Herenthout dan Tomorrowland. Concept: U neme de graslanden rondom de ruïnes van de Khmertempel 'Wat Phou' in Champasak. U viert hier het einde van Boeddha's tijd in het klooster en de voorspelling van zijn dood. U zet hierop 5 podia neer waarop om 21u 's avonds de plaatselijke charmezangers een wervelende show neerzetten ('wervelend', als u uit een dorp met 20 inwoners komt en nog nooit enig concert hebt meegemaakt, waarschijnlijk is zelfs het concept 'radio' u onbekend) met vooraan 10 heupwiegende meisjes. U vult de wegen met eetstandjes (gegrilde kippenpoten op een stokje, gekookte eitjes met kippenembryo's in, gestoomde broodjes, maar gelukkig ook bamboestokjes met plakrijst en papayasalade,...) en de weides met spelletjes (teiltjes over flesjes gooien, ballonen doorprikken met dartspijltjes, lege bierflesjes rechtzetten met een metalen ringetje aan een visstok,...) en laat hierop een massa Laotianen los die de tijd van hun leven hebben. Tadaa! Hele dorpen komen van heinde en verre zittend in, op en hangend aan pick-ups hier naartoe en kamperen in tentjes of leggen zich gewoon te slapen op een zeiltje onder de sterrenhemel. Ongelooflijk! Het is een heel gezellige bedoening en hoewel we in de namiddag de olifantenparade en missverkiezing net missen zien we toch de vice-president van Laos :) 's Avonds gaat jammer genoeg de Muay Thai niet door maar er is wel schaduwtheater en de hele sfeer van het festival is best leuk dus we amuseren ons wel! Wanneer we met onze scooter terug aankomen in ons hostal is onze gastheer stevig beschonken en belooft hij ons 's ochtends een gratis noedelsoepontbijtje :) Ok! We krijgen een pintje Beerlao en watermeloen voorgeschoteld en horen dat hij tot de val van het Ijzeren Gordijn 4 jaar in de DDR heeft gewerkt, vandaar zijn Duits en voorliefde voor foute eightiesmuziek. Alles was goedkoop daar, vertelt hij ons nostalgisch, en de Duitse vrouwen rookten en dronken en droegen korte rokjes! Het moeten heerlijke tijden zijn geweest voor de lieve man. Daarna is hij teruggekomen naar Laos, is hij bij de politie gegaan en heeft hij dit hostal opgebouwd. De volgende ochtend vertelt hij ons tijdens ons noedelsoepje dat hij toch wel wat hoofdpijn heeft maar veel spijt lijkt hij er niet van te hebben :) Wij rijden terug naar Pakse waar we die avond de sleeper bus hebben naar Vientiane, de hoofdstad, waar we de volgende ochtend na een nacht heen en weer te rollen in onze slaaphokjes aankomen. Veel doen we niet in Vientiane: we gaan naar het totaal absurde maar heel coole Boeddhapark vol betonnen figuren die gemaakt lijken te zijn door iemand met een stevig LSD-probleem, we spelen kaartspelletjes, schuimen nachtmarkten af voor eten en kijken films in de movieroom met leuke mensen van ons hostal en we lopen opnieuw Lina en Horatio tegen het lijf en gaan een namiddagje terrassen. Next stop: Vang Vieng! Waar we een zalig en rustig hostal vinden op 10 minuutjes wandelen van het drukke centrum aan de overkant van de rivier waar ik nu deze blog zitten te typen in een lekker weertje, zalig! Het vervolg krijgt u in de volgende post :)
RSS Feed
